- “Suudilerin sahip olduğu şirket, Türkiye’ye 5 milyar dolarlık yatırımdan bahsetti.”
- “Son bir yılda 1,1 milyon istihdam oluştu. Bu muazzam bir artış.”
- “Gelecek yılın ortalarında, enflasyon eskisi kadar gündem olmayacak.”
Son dakika haberi: Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başşehir Kulisi, 19. dönemine başladı. 699’uncu kısmın konuğu, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz oldu. Yılmaz, “Böyle programlara daha çok muhtaçlığımız var. Nitelik her alanda çok değerli. Biz de kamuyu sağlıklı bilgilendirdiğiniz, nitelikli bir program yaptığınız için teşekkür ediyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
YABANCI YATIRIMCININ TÜRKİYE’YE İLGİSİ NASIL?
15 aylık, istikrarlı bir performans var ortada. Yeni güncellenmiş OVP ile de pekiştirmiş olduk. Programa dış dünyadan önemli bir itimat var. Sonuçlarına ait çok önemli bir takdir var. Gerek portföy, gerek direkt yatırımlarda daha farklı bir duruma girmiş oldu Türkiye.
Dünkü toplantı da 8 yıl ortadan sonra bir birinci oldu. Başbakanlık devrinde Sayın Cumhurbaşkanımız bu toplantıları yapmıştı. Lakin belirli bir vakittir yapılmıyordu.
Gelecek yıl da daha vakitli bir halde başlayarak programı gerçekleştireceğiz.
Türkiye istikrarlı bir ülke. Siyaset çerçevesi öngörülebilirlik sağlayan bir ülke. Huzurlu bir ülke. Türkiye, önemli manada yatırımcıların konuştuğu bir ülke haline gelmiş durumda. Kıymetli olan bu ilgiyi sonuca dönüştürmemiz.
TÜRKİYE’YE 5 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM SİNYALİ
Suudilerin sahip olduğu bir şirket var. Tek başına bir şirket, Türkiye’ye 5 milyar dolarlık bir yatırımdan bahsettiler.
Uluslararası bir şirket, anketlerinde şunu görüyorlar: Geleceğe dönük yatırım yapar mısınız sorusuna düşünüyoruz karşılığı neredeyse iki katına çıktı. Ancak direkt yatırımlar vakit alan şeyler. Finansal yatırımlar süratle gerçekleşebiliyor fakat direkt yatırımlarda proje yapacaksınız, arazi hazırlayacaksınız. Biraz vakit alıyor lakin asıl pahalı olan da bu.
“TÜRKİYE’YE DİREKT YATIRIM BİNDE 1’DEN YÜZDE 1’E ÇIKTI”
Son üç ayda direkt yatırımlarda ivmelenme görüyoruz. Son 7 yılda 6 milyar doları aştı. Yıl sonunda 10 milyar doları aşacağız. Daha evvel konut yüklü bir hale gelmişti, artık o düşüyor. Dünyadan yüzde 1 hissesi alıyoruz, maksadımız bunu yüzde 1,5’a çıkarmak. Daha evvel binde 1’di. Artık on katına çıktı.
Otonom araçlardan çip üretimine, birçok alanda bunu başarmak istiyoruz. Gayeye odaklı, nitelikli bir stratejiyi ilan etmiş bulunmaktayız. İnanıyorum ki daha fazla direkt yatırımı cezbedeceğiz.
Dünyada artık herkes nitelikli sermayeyi cezbetmeye çalışıyor. Burada bir yarış var. İçerideki belirli çevrelerin tartışmalarını siyasi olarak görüyorum. Teknik lisanla söyler üzere karamsarlık yayma eforu var Türkiye’de. Hükümeti gölgeleme, siyasetlerini gölgeleme eforu içinde bakıyorlar her bahse. Ancak daha objektif bakanlar… Yabancıların bizim iç siyasetle bir sıkıntıları yok. Onlar sayılara, ülkenin gerçek durumuna bakıyor. Neyse durum onu gören beşerler. Bu manada esasen çok değerli oradaki görüşler. Yatırımcı gözüyle diyelim. Hem istikrarını, hem huzurunu, hem coğrafyasını, genç, dinamik nüfusunu takdir ediyorlar Türkiye’nin. 10 yıl öncesinin dünyası değil, bir sürü coğrafyada farklı meselelerin yaşandığı bir dünyada istikrarını koruyan, son 20 yılda ulaştırmaya, sıhhate, eğitim altyapısına çok yatırım yapmış bir ülkeyle karşı karşıyayız diyorlar. Bunu esasen kredi derecelendirme kuruluşların kararında da görüyoruz. Her üç kurumun not artırımı yaptığı tek ülke Türkiye şu anda. İşaret fişeği BYD oldu. Yeni yeni yatırımcılarla inşallah Türkiye taşınacak. Yalnızca Çin’den değil, Batı’dan, Körfez’den, Latin Amerika’ya kadar. Bu çeşitlilikle birlikte Türkiye hakikaten ilgi odağı halinde. Bunu çok güzel kıymetlendirmemiz lazım.
MUHALEFETİN ERKEN SEÇİM SÖYLEMLERİ
(Erken seçim davetlerine ne diyorsunuz? Yabancı sermayenin bu bahisteki yaklaşımı nasıl?) İktisadın düşmanı belirsizliktir. Belirsizlik ne kadar artarsa yatırımlar o kadar zayıflar. Beşerler bekle gör moduna girerler. Erken seçim tartışmalarını gündem yapmaya çalışanlar, Türkiye’de meçhullüğü artırmaya çalışıyor. Bu da iktisada yarar getirmiyor. Nereden geliyor bu tartışmalar? Daha çok CHP’nin iç tartışmaları olarak görüyorum. Sayın Özgür Özel, yerel seçimlerden sonra genel lider olarak bu türlü bir şey düşünmediklerini deklare etti ama herhalde parti içinden baskıyla vakit zaman bu türlü telaffuzlarda bulunuyor. Vatandaşımızın kalıcı tahliller getiren hükümetlere gereksinimi var. Türkiye, büyük bir demokratik olgunlukla hem genel hem mahallî seçimlerini yaptı. Bütün dünyanın gözü önünde bu gerçekleşti. Türkiye, uzun yıllardır sandık deneyimi olan bir ülke. Artık, seçimsiz bir devirdeyiz. Bu periyot altın değerinde. Seçimler devrinde ister istemez daha kısa vadeli sorunlar öne çıkıyor. Ülkelerin bu devirleri fırsat görmesi lazım. Bunları boş tartışmalarla, polemiklerle harcarsanız halkın taleplerine yanıt vermemiş olursunuz. Bizim hiç o polemiklere girme fikrimiz yok. Biz halkın gerçek sorunlarıyla ilgileneceğiz. Eğitimi nasıl daha yeterli hale getiririz, tarımı nasıl geliştiririz, refahımızı nasıl artırırız? Bunlara odaklanmış durumdayız. Türkiye’nin bu türlü bir gündemi yok. AK Parti periyodunda Türkiye, siyasi istikrarla tanıştı. Siyasi istikrar olmadan, ekonomik istikrar da olmuyor. 90’larda Türkiye yaşadı bunları ve bedelini ekonomik olarak çok ağır ödedik.
PİYASANIN ORTA VADELİ PROGRAM’A YAKLAŞIMI NASIL?
Beklentilerin epey güzelleştiğini görüyoruz lakin şimdi doğal ki tam sonuçlarını almış değiliz. Geçiş süreci olacak dedik, bir dezenflasyon bir de kalıcı istikrar periyodu olacak dedik. Tıpkı istikamette gidiyoruz. Geçiş sürecini bu yılın haziran itibariyle bitirmiş olduk. Bütçe açığını toparlama, cari açığı düşürme, Merkez Bankamızın rezervlerini tahkim etme. Bir taraftan KKM üzere sistemleri tasfiye etme. Riskleri azaltıcı bir süreç yaşadık. Geçen yıl 6,4 demiştik bütçe açığına, yılı 5,2’yle kapattık. Bu yıl 4,9 iddiamız. Sarsıntıya yaklaşık 2,5 trilyon lira bütçe ayırdığımız halde bütçe açığını yüzde 5’in altına indirdik. Gelecek sene 3’ün altına düşürmek istiyoruz.
Cari açık geçen yıl yüzde 6’lar civarındaydı. Bugün geldiğimiz noktada ihracat artıyor, ithalat azalıyor. Cari açığımız yüzde 2’ler civarında. Yıl sonunda yüzde 1,7’ye düşecek. Yüzde 3 kestirim etmiştik. Döviz muhtaçlığı azaldı ülkenin. Net rezervler 156 milyar dolar. 90 milyar doların üzerinde bir artış var. Bütün risk göstergelerini düşürdü Türkiye, bünyesini sağlamlaştırdı. Enflasyon ve öbür meselelerle çok güçlü temellerle uğraş edecek bir taban oluştu. Türkiye çok daha sağlam bir bünyeyle yoluna devam ediyor.
“ENFLASYON ESKİSİ KADAR GÜNDEM OLUŞTURMAYACAK”
Haziranla birlikte dezenflasyon süreci başladı. Riskleri azaltırken süreksiz olarak enflasyon yükseldi. Biz de başından beri onu söyledik. Bir ölçü yükselecek lakin sonra düşecek dedi. Çok şükür mahcup olmadık. Yüzde 75’lere çıkmıştı mayısta. Haziran itibariyle düşüşe geçti. Son üç ayda 23,5 puan bir düşüş oldu ve 52’ye geldi. Gelecek ay, yakın bir tarihte açıklanacak. 40’lı bir sayı bekliyoruz. Yıl sonunda da 41,5 üzere bir iddiamız var. Gelecek yıl bu vakitler 20’yle 30 ortası, yıl sonunda 20’nin altında bir beklentimiz var. Gelecek yılın ortalarında enflasyon eskisi kadar gündem oluşturmayacak. 2026’daysa maksadımız tek haneli sayılarla ülkemizi tekrar buluşturmak. Geçmişte bunu başardı AK Parti. 2013’te tek haneli enflasyon, tek haneli faiz oranlarının olduğu günleri yaşadı Türkiye. Tekrar ülkemizi bu sayılarla buluşturacağız. Kararlı bir formda siyasetimizi uygulayacağız.
HEDEFLENEN ENFLASYON İLE HALKIN BEKLENTİLERİ ÖRTÜŞÜYOR MU?
Algılarla istatistik kurumunun örtüşmesini beklemek hakikat olmaz. Vatandaş yaşadığına bakar, geçmiş deneyime bakarak algıyı oluşturur. Analistler ise gidişatı, geleceği görerek algı oluştururlar. Vatandaşın algısı, fiilen düşüş epey değişecek. Mesela birinci kere geçen ay besin fiyatları düştü. Enflasyona katkısı negatif oldu. Hizmet dalında düşüş daha geç hissediliyor. Fakat yakında hissedeceğiz. Algı her vakit farklılaşabilir değişik bölümler ortasında. Lakin kesinlikle bugünkü seviyelerde değil, çok daha düşük seviyelere ulaşmış olacak.
AK Parti devrinin birçok kısmı tek haneyle geçti. Bizim temel siyasetimiz o. Tekrar tek haneli sayılara düşüş. Gelir dağılımında farklı azaltma. Enflasyonun düşmesi esasen başlı başına gelir dağılımı için olumlu bir durum. Yatırım ortamını da güzelleştirecek. Enflasyonun yüksek olduğu bir ortamda üretici de tüketici de fiyat algısını kaybediyor. Sis perdesi üzere düşünün. Sis kalktıkça, çok daha istikrarlı bir ortamda kalıcı refah olacak.
SANAYİCİNİN ‘KUR ARTSIN’ TALEBİ
Türkiye’de dalgalı kur rejimi var. Kuru asıl belirleyen arz ve talep. Merkez Bankası, kanunu gereği spekülatif, manipülatif hadiselere müdahale ediyor. Bunun ötesinde döviz arzı, talebi neyse dövizin fiyatı şekillenmiş oluyor. Piyasa temel itibariyle belirliyor. Geçmişte Türkiye, 2001 krizinden evvel sabit kur rejimi oluşturuyordu. Güç birikir birikir, birden patlar. Dalgalı kur rejiminde ise daha sağlıklı. Bunu da devam ettiriyoruz.
Enflasyonla çaba eden ülkelerin ulusal paraları güçlenir. Memleketler arası manada satın alma gücünü artırmış olursunuz. Bu sene 1,3 trilyon dolar görünüyor ulusal gelirimiz. Kişi başına gelirimiz 15 bin doları aşacak üzere görünüyor. Bunun birtakım ihracatçıları etkilediğini elbette görmek lazım. Lakin şu gerçeği de görmek lazım: İhracatımız da arttı bu devirde. Makro sayıya baktığınız vakit. Tersine, ithalatımız düştü. Sektörel seviyede elbette zorlanan olabilir. Onu da düzgün tahlil etmemiz lazım. Biz kurla değil fakat öbür kanallarla ihracatçımızı destekliyoruz. Kurumlar vergimizi 25 belirledik. Bankalara 30 dedik, ihracatçıya 20 yaptık. İhracatçının yanında olduğumuz için bunu yaptık. Buna misal farklı enstrümanlarla desteklemeye devam edeceğiz. Kurla ilgili tartışmalara girmeyiz lakin ihracatçımız nasıl desteklenir, alışılmış ki bunu destekleyebiliriz. Her vakit gerçek kesimin yanındayız. Lakin programımızın genel çerçevesini bozmadan.
İhracatın bir kısmı da ithalat. Hasebiyle kura tek istikametli bakmamamız lazım. Uzun vakittir petrol fiyatlarında artış yok. Bu da ihracatçılarımızın girdi maliyetini düşürüyor. İhracatın asıl belirleyicisi; dış dünyadaki talep. Bizim de en büyük pazarımız Avrupa Birliği Kuzey Afrika ve Orta Doğu. Daha yüksek büyüme bekliyoruz. İhracatımıza müspet katkı sağlayacak. Enflasyonla çabada süreksiz badireler olabilir fakat temel itibariyle çelişki yok. Enflasyonun düştüğü ortamda istikrar güçlenir, istihdam artar. Süreksiz kimi sıkıntılar yaşanabilir orada da gerekli önlemleri alıyoruz. Gerçek bölümle daima bağlantı halindeyiz. Temel olan kalıcı büyüme ortamı sağlamak.
İSTİHDAMDAKİ BÜYÜK ARTIŞ
Geçen yıl 5,1 oldu büyümemiz. Bu yıl birinci altı ayda 3,8 oldu. Yıl sonu ortalama beklentimiz 3,5 civarında. Bizim tarihi ortalamamıza nazaran biraz düşük. İstihdam tarafında iddialarımızdan de öte olumlu bir seyir gördük. Son 1 yılda 1,1 milyonun üzerinde yeni istihdam oluştu Türkiye’de. Muazzam bir artış oldu. OVP’de 10,3 görüyorduk işsizliği, bunu 9,3’e revize ettik. 1 puan aşağı indi. Bu çok değerli. İşsizliğin tek hanede olmasını hedefliyoruz. Genç ve bayan istihdamını artırarak bunu başarmak istiyoruz.
KONUT KREDİLERİ NE VAKİT OLAĞANLAŞACAK?
İstikrar güçlendikçe, faizler de enflasyon da düşüş trendine girmek durumunda. Zamanlamasını Merkez Bankamız tayin edecek. O alana girmememiz daha hakikat olur. İkisinin de düşeceği bir ortam olacak. Ama yapay bir formda değil, gerçek tabanda. Genel eğilimin bu olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
SOYKIRIMCI İSRAİL, AKINLARINA DEVAM EDİYOR
İsrail barış istemiyor, savaştan yana. Daima katliam siyaseti izliyor. Çatışmaları bölgeye yayıp, farklı memleketler arası güçleri de çatışmaların tarafı haline getirmeye çalışıyor. Milletlerarası toplumun da Gazze’de yaşanan hadiseyi unutmaması lazım. Daha büyük bir ittifakın bu çılgınca hareketlere karşı kesinlikle dur demesi lazım.
TÜRKİYE’DE SİBER GÜVENLİK ÇALIŞMALARI
İbret alınması gereken bir durum. Teknolojik bağımsızlığın ne kadar kıymetli olduğunu, Lübnan’daki hücumda görmüş olduk. Bir tüzel bağımsızlık bir de gerçek bağımsızlık vardır. Gerçek bağımsızlık için kesinlikle teknolojide bağımsızlık lazım. Oburlarının teknolojisiyle bir yere kadar gidebilirsiniz. O denli bir kritik an gelir ki ayaklarınızın altındaki halıyı çekerler.
Türkiye, son 20 yılda savunma sanayiine muazzam yatırımlar yaptı. Geçtiğimiz 5,5 milyar dolar ihracat yaptık. Artık siber alanda çatışmaların çok ağırlaştığı bir alan. Yapay zeka uygulamalarıyla bu alanlarda çok farklı risklerin ortaya çıktığını da biliyoruz. Vatandaşımızın, devletimizin güvenliği için siber alanda da başka alanlar kadar güçlü olmak zorundayız. Bu bahiste birçok noktada üniteler oluşturmuştuk lakin daha güçlü bir yapıya gereksinim olduğunu gördük. Uzun bir müddettir benim başkanlığımda bir çalışma yürütüldü. Aşağı üst yeni bir yapılanma şekillendirmiş durumdayız. Cumhurbaşkanlığına bağlı çok güçlü bir ünite oluşturmak istiyoruz. Çok güçlü bir siber güvenlik başkanlığı dizaynımız var. Bunu inşallah önümüzdeki devirde Meclisimizin takdirine sunacağız. Temel sorun güçlü uyum yapısı ve bu alanda Türkiye’nin risklerini düşüren, siyasetlerini uygulayan yeni kurumsal yapılanma.